Glenbrook Chardonnay, Kalifornia, USA, wino białe

Kieliszek ma znaczenie!

Świat wina pełen jest dyskusji i rozterek, na temat co wolno i czego nie wolno. Problem zaczyna się już zanim nawet sadzonka dotknie ziemi. Bo czy można w Szampanii sadzić caberneta? Można, jak najbardziej. Tyle, że nie będziesz mógł swojego wina firmować znakiem apelacji. No i, poza tym, to bez sensu. A czy można pić wino z ulubionego, porcelanowego kubka? Albo z jednorazowych kubków, na pikniku nad wodą? Pewnie, jeśli okoliczności temu sprzyjają, cieszysz się chwilą, a w natłoku wrażeń i tak nie zwracasz większej uwagi na wino – nie krępuj się. Jest jednak bardzo istotna różnica między beztroskim piciem, a degustowaniem. Degustując, chcemy wiedzieć o winie jak najwięcej, wyciągnąć z niego jak najwięcej wrażeń, dotrzeć jak najgłębiej do jego wnętrza. Jednym z narzędzi do tego służących jest, z pewnością, dobry kieliszek. Ale co to właściwie znaczy?

Dobry kieliszek to z pewnością nie ten drogi, kryształowy, pozłacany model z ekskluzywnego butiku. On jest zrobiony tak, by to on błyszczał. My chcemy, by gwiazdą była jego zawartość. Musimy zrozumieć, jak konstrukcja kieliszka potrafi wpłynąć na to, jak odbieramy naszymi zmysłami wino, i jakie to znaczenie ma dla degustacji.

Degustacja wina – równe warunki dla wszystkich.

Zanim zaczniemy analizę, jak wspomóc wino dobrym kieliszkiem, ustalmy też pewien podział warunków degustacji. Gdy robimy to dla przyjemności, i chcemy dostarczyć zmysłom jak najwięcej wrażeń, powinniśmy dobrać kieliszek, który podkreśli atuty naszego wina. Gdy degustujemy jednak dla nauki, pod kątem recenzji czy też porównania wielu win, warunki powinne być równe dla każdego – nie bez powodu na profesjonalnych kursach, takich jak np. WSET, wszystkie wina degustuje się w jednym kieliszku – w dodatku bardzo niepozornym. To ważne, by kieliszek do degustacji porównawczych był dość neutralny, nie podkreślający przesadnie żadnych cech wina. Prosty, niezbyt duży kieliszek o tulipanowym kształcie, cienkim szkle i zwężanej czasy to dobry wybór na Wasz kieliszek degustacyjny.

Podkręcamy wrażenia!

Wina musujące

Nieodzownym towarzyszem wina musującego jest kieliszek typu flute, czyli wąski kieliszek o długiej czasy, prostej lub delikatnie zwężanej. Świetny pomysł… ale na bankiety, gdzie wino ma przede wszystkim wyglądać. Taki jest bowiem sens tego kieliszka – ma pięknie uwidaczniać pracujące w winie bąbelki. A przecież dobre wina musujące mają do zaoferowania zdecydowanie więcej – to złożone, bogate aromatycznie wina. Flet nie dość, że nie kumuluje aromatów, to jeszcze nie sposób winem w nim zakręcić, by je dodatkowo wzmocnić. Do degustacji win musujących proponujemy takie kieliszki, jak do lekkich, białych win – z mniejszą, tulipanową czaszą, by wino szybko się nie ogrzało i by uwypuklić ich aromatyczność.

ps. Zapomnijcie o kieliszkach do Szampana „coupe” – tych (podobno) wzorowanych na piersi francuskiej królowej Marii Antoniny. Są ładne, ale degustacyjnie, niestety, bez sensu.

Wina białe

Kieliszków do win spokojnych znajdziecie całą gamę, promowanych jako rekomendowane do konkretnych odmian winogron. Mówi się, że o pozycji szczepu na rynku świadczy to, czy jest już dla niego kieliszek w ofercie Riedla. Mimo, że jest wielu sceptyków, uważających aż takie wchodzenie w szczegóły za działanie stricte marketingowe i sugestywne, jednak trzeba przyznać, że argumenty producentów mają sens. Kształt kieliszka wpływa nie tylko na kumulację aromatów, ale też na to, jak wina rozlewa się po naszych ustach, zwracając naszą uwagę na pewne aspekty wina, a przykrywając inne. Na potrzeby większości degustacji w zupełności wystarczą dwa typy kieliszków:

Do chardonnay – to nazwa, pod którą najczęściej je znajdziecie. Większy, pękaty kieliszek o szerokiej czaszy i szerszym otworem, służący do picia dobrze zbudowanych, białych win – pozwala on lepiej napowietrzyć się winom, wykonywać bardziej zamaszyste ruchy kieliszkiem, co za tym idzie lepiej możemy zgłębić bogate wnętrze win z niego pitych. Szeroki otwór sprawia, że płyn rozlewa się po bokach naszego języka, co podkreśla kwasowość i sprawia, że krągłe chardonnay może wydać się bardziej zbalansowane.

Do rieslinga – pod tą nazwą szukajmy kieliszków do lekkich, białych win aromatycznych. Charakteryzuje się mniejszą, zwężaną czaszą o tulipanowym kształcie. Pozwala to dobrze koncentrować aromaty, nie ogrzewać wina, ograniczyć powierzchnię styku z powietrzem. Wszystko to ma sprawić, by owocowe, rześkie aromaty naszego wina były jak najlepiej i najdłużej wyczuwalne.

Wino czerwone

Dla czerwieni rodzajów jest jeszcze więcej, niż dla bieli, ale także i tutaj ograniczymy się do dwóch podstawowych typów kieliszków:

Do pinot noir– kieliszki o sporej, pękatej czaszy, z delikatnie zwężającym się otworem mają za zadanie podkreślać owocowość lekkich czerwieni, balansować kwasowość i uwydatniać słodycz wina.

Do Bordeaux/caberneta – tak określane są często kieliszki do poważniejszych, cięższych win czerwonych. Mają sporą, tulipanową czaszę o zwężonym otworze. Ułatwia to napowietrzanie wina, koncentrację aromatów, ale kształt kieliszka ma też wpływ na smak – ma on zadanie tak kierować wino do naszych ust, aby łagodzić taniny, obecne zwykle w słusznej ilości w winach z niego pitych. Dzięki temu zdają się one bardziej zbalansowane i złożone.

Wino różowe i słodkie

Wina różowe, zwykle, są zwiewne i lekkie (zdajemy sobie oczywiście sprawę z wyjątków), i mają podobne zadanie, jak lekkie wina białe – dać orzeźwienie i porcję owocowych aromatów. Dlatego sprawdzą się przy nich takie same kieliszki, jak przy lekkich bielach. Do win deserowych używamy podobnych kieliszków, z tym, że mniejszych – ze względu choćby na mniejsze porcje spożywane „na raz”.

Świetnie, jeżeli uda Wam się skompletować taki zestaw degustacyjny kieliszków – jest szansa, że dobór odpowiedniego szkła zwiększy Waszą przyjemność degustacji. Samo porównywanie odczuwanych detali wina, pitego z różnych kieliszków, to wspaniała zabawa i nauka. Jeśli wolicie zostać przy jednym, sprawdzonym szkle – też nie ma problemu, zadbajcie tylko, by było dobrej jakości – wydatek nie jest duży, posłuży dłużej, wino będzie lepiej smakować. Na zdrowie!

Winni emigranci. Cz. 1. – białe szczepy

Z pewnością macie w swoim towarzystwie osoby, które swoje miejsce na Ziemi odnaleźli niespodziewanie, stosunkowo późno, z dala od miejsca swych korzeni. Nadal dobrze czują się w rodzinnych stronach, ale to gdzie indziej jest ich nowy, lecz najprawdziwszy dom. Nie inaczej jest w świecie wina, i nie chodzi nam tu o migrujących pracowników winnic. Chodzi o migrujące winorośle.

Kolebką vitis vinifery jest Europa, zwana winiarskim Starym Światem. Tutaj tradycja uprawy winogron i tworzenia wina jest dużo dłuższa, niż w Nowym Świecie (czyli poza Europą), jednak jest wiele odmian, które na tyle dobrze zaadaptowały się za oceanem, że swą jakością, popularnością i sławą potrafią dorównać, a nawet przyćmić europejskich braci. I to właśnie na nie chcemy zwrócić dziś waszą uwagę, skupiając się na białych odmianach – francuskich emigrantach.

Sauvignon blanc

Sauvignon blanc pochodzi z Francji, i mimo, że dzisiaj już właściwie cała Europa robi wina z tego szczepu, to francuzi nie mają w tej dziedzinie sobie równych. Wzorcem metra są tutaj wina Doliny Loary, zwłaszcza z najsławniejszych apelacji Sancerre i Pouilly Fume – świeże, kwasowe, sprężyste, z nutami cytrusów, trawy i akcentami mineralnymi. Kawałek na południe, w Bordeaux ,również robi się doskonałe wina oparte o sauvignon blanc, z domieszką semillon. To wspaniałe wina, które jednak muszą oddać palmę pierwszeństwa dużo młodszym kolegom…

… z Nowej Zelandii. Mimo, że sauvignon blanc miało tu tylko niecałe 50 lat, by się zadomowić, to trzeba przyznać, że nie marnowało czasu. Nowozelandzkie wina z tej odmiany zajmują w tym momencie zdecydowanie pierwsze miejsce pod względem wielkości sprzedaży i rozpoznawalności. Dla konsumenta, zwłaszcza młodego, skojarzenie jest jasne – sauvignon blanc to Nowa Zelandia, Marlborough! Wina te posiadają podobną do francuskich świeżość, sprężystość, lecz są nieco bardziej słoneczne, z aromatami idącymi w kierunku owoców tropikalnych. Prawdziwe owocowe bomby, uwielbiane zwłaszcza, gdy robi się cieplej. Często pochodzą też z upraw organicznych, nie rujnują też portfela.

Chardonnay

Chardonnay pochodzi z Francji, konkretnie z Burgundii, a nazwa, oznaczająca „ziemię ostów”, pochodzi od małego miasteczka w gminie Mâcon – możecie dodać do swej życiowej „to do list” dodać – „wypicie chardonnay w Chardonnay”. Tutaj o wyprowadzce z rodzinnego domu mówić nie można – francuskie chardonnay to jedne z najlepszych, najbardziej cenionych win na świecie, począwszy od Szampanów Blanc de Blanc, przez chłodne, przenikliwe Chablis, po pełne, złożone wina z Mersault, przez wielu uznawane za najlepsze białe wina na świecie.

Chardonnay to prawdziwy kosmopolita, który dobrze odnajduje się praktycznie w każdym klimacie. Znajdziemy go i w Australii, i w Ameryce Południowej, i w Afryce i wszędzie tam potrafi dać wybitne wina spokojne i musujące. Chcemy dziś jednak zwrócić uwagę na najsłynniejszy nowoświatowy region – Kalifornię. Sława kalifornijskich chardonnay zaczęła się w 1976 roku, kiedy na słynnej Degustacji Paryskiej, zorganizowanej przez Stevena Spurriera, Chateau Montelena 1973 pokonało w teście w ciemno najlepszych, francuskich rywali. 3 i 4 miejsce również zajęły wina kalifornijskie, a oceny dokonywali francuscy sędziowie. Zasady testu nie były perfekcyjne, wyniki były dyskutowane i podważane jeszcze długo później, jednak wieść rozniosła się po świecie już na dobre. Kalifornijskie słońce pozwala owocom chardonnay mocno dojrzewać, a winiarze często nie szczędzą winu kontaktu z dębem, co tworzy charakterystyczny, ekspresyjny styl pełnych, intensywnych win, z nutami owoców tropikalnych, wanilii i masła.

Chenin Blanc

Chenin Blanc to wino o bardzo starym rodowodzie, pochodzące z Doliny Loary i to właśnie w tym francuskim regionie znajdziemy go naprawdę sporo, zarówno jeśli chodzi o ilość nasadzeń, co bogactwo stylistyczne win z niego tworzonych – w zależności od apelacji i dojrzałości winogron potrafi dać wspaniałe wina musujące, szczupłe, lekkie, ale także krągłe i intensywne białe wytrawne, subtelnie słodkie lub wręcz likierowe wina z winogron dotkniętych szlachetną pleśnią. Do tego najlepsze butelki potrafią fenomenalnie wręcz się starzeć. Mimo tych niezaprzeczalnych atutów Doliny Loary, coś nam podpowiada, że chenin blanc może wam się kojarzyć z innym miejscem.

Republika Południowej Afryki – to właśnie tutaj znajdziemy ponad połowę światowych upraw chenin blanc. Afrykańscy winiarze również nie przebierają w stylach, choć najczęściej spotykamy wina wytrawne – świeże, lżejsze, lub krąglejsze, fermentowane i/lub leżakowane w dębowych beczkach. Świetnie też uzupełniają się z innymi emigrantami – chardonnay i viognierem w kupażach.

Podróże kształcą – tak mówią. Dzięki nim możemy lepiej poznać świat, ale też siebie – sprawdzić, jak poradzimy sobie w nowych miejscach, sytuacjach, rolach. Rezultaty bywają znakomite, a prawie zawsze okazują się przynajmniej warte spróbowania. Nie inaczej jest z winami – próbujcie świata – opłaca się.

Cheers.

„Czy macie jakieś Chardonnay?” zdarzyło się nie raz słyszeć te pytanie sommelierom pod każdą szerokością geograficzną. Tyle, że powiedzieć, że lubi się Chardonnay, to nie powiedzieć nic. Czy chodzi o chłodne, mineralne, ostre jak brzytwa Chablis z północy Francji, czy może miękkie, pełne, maślane Chardonnay z gorącej Kalifornii?  

Wino Chardonnay

Chardonnay (nie "chardonney", pamiętajcie, mimo, że czyta się "szardone") pochodzi z Burgundii, a jego nazwa pochodzi od miasteczka o tej samej nazwie, w dosłownym tłumaczeniu znaczy „ziemia ostów”.  Jest krzyżówką szczepów pinot noir z gouais blanc. Szczep chardonnay to prawdziwy winny kosmopolita, który zadomowił się właściwie wszędzie na świecie. Jest wdzięczny w uprawie, daje różnorodne różnorodne wina, że ciężko wyobrazić sobie, że któreś stworzone z chardonnay wino nie będzie nam odpowiadać, a mimo to przeżywał rynkowe wzloty i upadki. Przyjrzyjmy się temu najlepiej rozpoznawalnemu szczepowi winogron świata. 

Chardonnay to prawdziwy kameleon wśród szczepów. W chłodnym klimacie potrafi dać ostre jak brzytwa wino z wysoką kwasowością, smakiem zielonych jabłek i wyraźną mineralnością, a w ciepłym umie stać się miękkie, krągłe, wręcz tłuste, z aromatami dojrzałych tropikalnych owoców, chętnie łączące się z dębową beczką. Istnieje też całe morze win w stylu pośrednim, co sprawia, że zarówno zdanie „Lubię chardonnay” jak i „Nie lubię chardonnay”, tak często wypowiadane na fali popularności tego szczepu, nie mówi nam właściwie o niczym – pierwsze zbyt mało precyzyjne, drugie pokazuje, że wypowiadający je zbyt szybko zaprzestał poszukiwań. 

Chardonnay z Australii, Californii, a może Francji?

Winorośle Chardonnay możemy znaleźć dosłownie wszędzie. Jako szczep plenny, odporny na choroby, łatwo dostosowujący się do różnych warunków klimatycznych, chętnie jest uprawiany przez winiarzy wszędzie tam, gdzie produkuje się wino (także, oczywiście, w Polsce). Łączny światowy areał jego upraw to ponad 200 000 ha. Największe obszary upraw Chardonnay są w: 

Europa: 

1. Francja 
2. Włochy 
3. Hiszpania 
4. Mołdawia 
5. Słowenii 

Nowy Świat: 

1. USA 
2. Australia 
3. Chile 
4. RPA 
5. Argentyna 

Cena Chardonnay

Chardonnay jest dość różnorodne również pod kątem ceny. Najtańsze mozemy znaleźć w sklepach wielkopowierzchniowych nawet za 20 złoty. Kupujemy jednak wtedy kota w worku. Może się okazać, że takie wino będzie płaskie i nie doświadczymy pełni smaku podczas jego degustacji. Ceny porządnego Chardonnay plasują się w okolicach 30 złotych. Najtańsze dobre Chardonnay naszym zdaniem to Tinello Blanco. Ceny na prawdę dobrego Chardonnay zaczynają się od 40 złotych. Tutaj możemy często spodziewać się, że wino będzie ekologiczne, albo wegańskie. 

Chardonnay jest też bardzo często szczepem, z którego robi się wina musujące. Tutaj płacimy nie tylko za szczep. Szampany charakteryzują się bardzo specyficznymi zasadami, przez które nie każdy producent wina musującego może je nazwać- Champagne. Dlatego ceny tego wina są odpowiednio wyższe. Ceny dobrych szampanów z Chardonnay, takich jak Champagne Semi-Dec Grand Cru  zaczynają się od 180zł. Najdroższy szampan na rynku to Gout de Diamants, który kosztuje 1,2 MLN dolarów. To dopiero szampańska impreza. 

Cava to z kolei wino musujące również często robione z Chardonnay, które jednak nie spełnia tych samych standardów co Champagne. Dlatego jest też Cava jest odpowiednio tańsza. Dobrą Cavę możemy kupić nawet za 60 złotych, jednak na prawdę wyborna Cava Gran Reserva kosztuje 120 złotych.   

Champagne Chardonnay

Chardonnay jest też ważnym składnikiem najważniejszego wina musującego świata – Szampana. Wiele wspaniałych Szampanów, cechujących się długowiecznością i wspaniałymi nutami cytrusów i brioszki to tzw. Blanc de Blancs, czyli Szampany wyprodukowane wyłącznie z białych gron Chardonnay.

Chablis

Szukając Chardonnay z chłodnego klimatu nie sposób nie wspomnieć o Chablis – północnym krańcu Burgundii, oddzielonej od reszty regionu apelacji. Rosnące tam na kimerydowych glebach Chardonnay daje wina z wyraźnie zaznaczoną kwasowością, aromatami jabłek i cytrusów, nutami mineralnymi. Wg wielu jest to najdoskonalsza interpretacja stylu chłodnego Chardonnay.  W przypadku Chablis cena może wahać się od kilkudziesięciu złotych za podstawowe Petit Chablis, do kilkuset za Chablis Grand Cru.

Cote de Beaune

Przesuwając się w dół Burgundii trafiamy do Cote de Beaune, epicentrum doskonałych burgundzkich Chardonnay, z wielkimi apelacjami jak Montrachet czy Mersault. Są to wina bardziej krągłe, bogate, lecz finezyjne jednocześnie. Często poddawane fermentacji malolaktycznej, starzeniu w dębowych beczkach, cechujące się wyjątkową długowiecznością. W przypadku tych chardonnay cena raczej zawsze będzie wysoka lub bardzo wysoka. Win o podobnej charakterystyce, ale przyjaźniejszych portfelowi, szukajcie nieco dalej na południe - w sąsiednim Macon.

Chardonnay z Nowego Świata

Wśród win nowoświatowych największą sławą w ostatnich latach cieszy się Chardonnay z USA, a konkretnie z Californi. Kalifornijskie wina dzięki ciepłemu klimatowi oraz hojnemu używaniu przez amerykańskich winiarzy dębowej beczki są bardziej krągłe, cieliste, o niższej kwasowości od francuskich odpowiedników, z nutami tropikalnych owoców, wanilii i toffi, choć obecnie ten trend nie jest już tak oczywisty i również w gorącej Kalifornii jesteśmy w stanie znaleźć wina bardziej finezyjne. Podobną charakterystykę miewa do zaoferowania w przypadku chardonnay Australia, także w postaci win mieszanych ze szczepów chardonnay colombard.

*ciekawostka – w słynnej Degustacji Paryskiej w 1976r. kalifornijskie Chardonnay z Chateau Montelena w Napa Valley zajęło pierwsze miejsce w śród win białych, wyprzedzając cztery wielkie wina burgundzkie. W tamtych czasach był to niemały szok. 

ABC wino –Anything But Chardonnay 

Chardonnay na przestrzeni lat 80-tych i 90-tych przeżywało taką falę popularności, że doczekało się swojego własnego ruchu oporu – ABC – Anything But Chardonnay (Wszystko, byle nie Chardonnay). Konsumenci zmęczeni zalewem rynku przez nowoświatowe wina mocno potraktowane dębową beczką (a także dębowymi wiórami, ponieważ na fali popularności beczkowego stylu wina, zaczęto stosować takie zabiegi obniżające koszt produkcji), zwłaszcza wśród win z niskiej półki cenowej, spopularyzowali tytułową sentencję, zwracającą uwagę na bogactwo alternatyw na winnym rynku, zwłaszcza lokalnych szczepów winogron. Na szczęście rynek szybko zweryfikował trendy i obecnie nawet na dolnych sklepowych półkach jesteśmy w stanie dostać zróżnicowane wina z Chardonnay. 

Do jakiego jedzenia Chardonnay?

Chardonnay może być świetnym towarzyszem posiłku, jeśli tylko uświadomimy sobie, jaki jego rodzaj mamy w butelce i odpowiednio dobierzemy go z daniem. 

Chardonnay z chłodnego klimatu – owoce morza, ryby, sałatki ze świeżych warzyw, miękkie sery, ser kozi. 

Chardonnay z ciepłego klimatu, beczkowane – drób, tłuste ryby, potrawy ze śmietanowym sosem, dojrzałe sery. 

Zachęcamy do winnej podróży przez wszystkie style Chardonnay – ten szczep potrafi zaskoczyć nawet doświadczonego miłośnika win. Prawdopodobieństwo, że nie uda się znaleźć Chardonnay odpowiadającego Waszym gustom jest naprawdę bardzo małe. A jeśli tak będzie, to ruch „ABC” zyska nowego, świadomego wyznawcę ;-)