Vallobera Pago Malarina, Bodegas Vallobera, Tempranillo, Rioja, Hiszpania, wino czerwone

Czyli o czerwonym obliczu wina Hiszpanii.

Jeśli do dziś zdarza Wam się miło wspominać świetne, lekkie, czerwone vino de la casa pite nad basenem na Majorce, a także butelkę tej intensywnej, pachnącej wanilią Riojy, podanej w eleganckiej, hotelowej restauracji, to jest duża szansa, że tęskno wzdychacie do bohatera naszego dzisiejszego artykułu. Tempranillo to najpopularniejsze czerwone winogrono Półwyspu Iberyjskiego, obecne w winach z wielu regionów, półek cenowych i stylistycznych. Serwowane w najlepszych restauracjach, ale też beztrosko mieszane z Coca Colą przez hiszpańską młodzież. Poznajmy je bliżej.

Mimo, że prawdopodobnie przywędrowało z Burgundii, to Hiszpania jest prawdziwym domem dla tempranillo – podczas, gdy we Francji prawie go się nie uprawia, to w Hiszpanii zajmuje pierwsze miejsce wśród czerwonych szczepów, zajmując ok. 20% wszystkich upraw. Nazwa nawiązuje do słowa „temprano”, czyli „wczesny” – tempranillo szybko dojrzewa.

Tempranillo nie jest może śmiałym podróżnikiem, choć kilka wycieczek zaliczyło. W wielkości upraw dominuje oczywiście Hiszpania – sadzi się je w wielu regionach, różnie przy tym je nazywając. W Rioja to tempranillo (czytaj: tempranijo), w Ribera del Duero tinta del pais / tinta fina, w Katalonii – ulle de llebre, w Toro – tinta de toro. W regionie La Mancha tempranillo to natomiast cencibel.

Poza Hiszpanią najważniejszym miejscem upraw aragonez / tinta roriz, bo tak tutaj jest nazywane tempranillo, jest Portugalia. Jest ważnym składnikiem Porto – słynnego portugalskiego wina wzmacnianego.

W Nowym Świecie najwięcej znajdziemy go w Argentynie, ale także w Kalifornii, Australii czy Chile. Jednoodmianowe tempranillo spoza Półwyspu Iberyjskiego są ciągle jednak rzadkością na naszym rynku.

Smak Tempranillo

Truskawka, malina, wiśnia, czasem śliwka i czarna porzeczka – to aromaty młodego tempranillo. Do tego zwykle stonowana kwasowość i łagodne taniny. Im dłużej wino dojrzewa w beczce, a ile dokładnie, to możemy wyczytać z etykiety, zwłaszcza Riojy, tym więcej pojawia się nut wanilii, kawy i czekolady. Wina typu crianza, jak Vallobera Tempranillo Rioja Crianza prezentują zwykle doskonałą harmonię między aromatami owoców, a dojrzewania w beczce. Bardzo dojrzałe, długo leżakowane, zarówno w beczkach, jak i butelkach tempranillo potrafią być niezwykle złożone, z nutami balsamicznymi, cedru, tytoniu, suszonych owoców. Dobrej klasy Rioja Reserva czy Gran Reserva to wina długowieczne – warto zaopatrzyć piwniczkę w kilka butelek i obserwować ich ewolucję na przestrzeni lat.

Hiszpania po burgundzku

Maceracja węglowa, mówi to Panu coś?

Bo Hiszpanom tak. Ta metoda winifikacji, najbardziej znana ze słynnego Beaujolais Nouveau, polegająca, na fermentacji wewnątrz całych, nieuszkodzonych gron, w środowisku beztlenowym. Wszystko to po to, by uzyskać wina o dość niskiej kwasowości, oraz intensywnym bukiecie czerwonych owoców, czasem z nutami banana i gumy balonowej. Tak właśnie smakuje pite w trzeci czwartek listopada Beaujolais, ale też niektóry młode Riojy.

Neleman Tempranillo

Dobra wiadomość dla dbających o zdrowie zarówno swoje, jak i Matki Ziemi – co raz więcej hiszpańskich winnic, także tych uprawiających tempranillo, ma już certyfikaty uprawy ekologicznej. Co ważne, wina te często nie są wcale droższe od win produkowanych metodami konwencjonalnymi. Bodegas Neleman Tempranillo 2019 to przykład takiego wina – organiczne i wegańskie wino ekologiczne, gdzie do tempranillo producent dodaje jeszcze szczep monastrell. A mówiąc o pieniądzach…

Wino tempranillo – cena

Tempranillo znajdziemy we wszystkich półkach cenowych. W dyskontach i supermarketach, przemysłowe tempranillo możemy znaleźć już za kilkanaście złotych za butelkę – są to jednak wina anonimowe, użyteczne głównie w sangrii i calimocho (wspomniany we wstępie mix wina z colą). Na szczęście, porządna butelka tempranillo nie zrujnuje naszego portfela – Rioję czy Riberę del Duero, pokazującą nam charakter szczepu i regionu, kupimy za około 50zł. Długo leżakowana Rioja, z potencjałem dojrzewania, to koszy ok 100zł. Wybitne butelki tempranillo to nieco większy wydatek, ale i tak zwykle nieporównywalnie niższy, niż butelek np. francuskich. Tr3smano z Ribera del Duero, docenione przez najważniejszych krytyków winiarskich świata, kosztuje 245 zł.

Tempranillo – rozgrzeje, przypomni wakacje, a, na co jest duża szansa, być może zachwyci. Bo ma do tego potencjał. Salud!

Rioja – nazwa, obok której w winiarskim świecie nie sposób przejść obojętnie. To właśnie z tej apelacji pochodzą najsłynniejsze wina Hiszpanii. Można zachwycać się jej złożonością, potencjałem starzenia, można też zarzucić nadmierne umiłowanie do dębowej beczki. Można lubić jej powtarzalny styl, lub stwierdzić, że nie nadąża za trendami. Jednego natomiast z pewnością czy miłośnik, czy hater jej nie odmówi – czytelności etykiety.

Uprzejmy hiszpański winiarz poda na etykiecie większość istotnych danych odnośnie winifikacji potrzebnych do analizy, czy wino ma szansę trafić w nasze gusta – zwykle dostaniemy tu informacje nie tylko o roczniku, miejscu pochodzenia i producencie, ale też o szczepach winogron (z procentowym udziałem!), długości beczkowania (a nawet o typie użytych beczek) i czasie spędzonym w butelce przed opuszczeniem piwnic winiarni.

Niektóre z tych informacji nie są jednak podane wprost, dlatego przeanalizujmy teraz przykładową etykietę wina z apelacji Rioja, tak, byście przy kolejnych zakupach treść butelki była dla Was niczym otwarta księga.

**Uwaga, poradnik ten tyczy się win butelkowanych przed 01.01.2019 – stanowią one zdecydowaną większość win obecnych na półkach, dlatego możecie uważać go za aktualny. Zmiany w apelacji DOCa Rioja omówimy w osobnym wpisie***

1.Muriel – to nazwa producenta. Czasem poprzedzone słowem „Bodega(s)” – oznacza to „Winiarnia”.

2.Vendimia Seleccionada – Uwaga! Choć nazwa ta, napisana elegancką czcionką, brzmi dostojnie i obiecuje wiele, to wcale nie musi tak być! Choć faktycznie, może. Oznacza to „Wyselekcjonowany zbiór” i świadczy o tym, że producent zechciał wyróżnić to wino takim właśnie tytułem. Nie jest to jednak oznaczenie regulowane przez apelację, w związku z czym winiarz może umieścić je na etykiecie bez uprzedniego sprawdzenia prawdziwości tego faktu przez władze DOCa Rioja – nie istnieją regulacja mówiące o tym, jak ma wyglądać „wyselekcjonowany zbiór”. Znając portfolio win producenta możemy zwrócić uwagę na takie wino, jednak stojąc przed półką z kilkoma Riojami do wyboru, nie powinno stanowić to dla nas argumentu do wyboru akurat tej butelki.

3.Crianza 2005 to oczywiście rocznik, czyli rok zbioru winogron. A Crianza?
To oznaczenie starzenia wina przed wypuszczeniem na rynek. Omówmy wszystkie oznaczenia, jakie możecie znaleźć na butelce hiszpańskiego wina:

Joven – dosłownie oznacza „młode”, wino, które kontaktu z beczką albo nie miało, albo miało na tyle krótki, że nie „załapało się” na wyższą kategorię. Często też dla win niebeczkowanych (lub krótko beczkowanych) nie stosuje się żadnego oznaczenia długości starzenia.

Roble – dosłownie „dąb” – wino, które spędziło „jakiś” czas w dębowej beczce – zwykle poniżej 6 miesięcy (używane zamiennie z „semi-crianza”). Uwaga! Producenci nie zawsze używają tego określenia, zostawiając wino bez żadnego oznaczenia długości starzenia, mimo krótkiego czasu dojrzewania w beczce.

Crianza – wino, które dojrzewało przynajmniej 24 miesiące, z czego przynajmniej 12 miesięcy w dębowej beczce o pojemności max. 330l.

Reserva – wino, które dojrzewało przynajmniej 36 miesięcy, z czego przynajmniej 12 miesięcy w dębowej beczce.

Gran Reserva – wino, które dojrzewało przynamniej 60 miesięcy, z czego przynajmniej 24 miesiące w dębowej beczce.

Co oznaczenia te znaczą w praktyce? Jak przekładają się one na profil smakowo-aromatyczny naszej butelki? W zrozumieniu tego pomoże nasza infografika:

4. Denominacion de Origen Calificada Rioja – oznaczenie apelacji. W systemie apelacyjnym Hiszpanii, Denominacion de Origen Calificada (DOCa) jest najwyższą (poza nielicznymi Vinos de Pago – wina z wyjątkowych parceli) rangą apelacji w Hiszpanii. Poza Rioją jedynie kataloński Priorat może szczycić się takim statusem. Oznacza to, że wina z Rioja spełniają zaostrzone normy produkcji względem win z apelacji o niższym statucie.

Inne, możliwe do znalezienia oznaczenia miejsca pochodzenia na butelce hiszpańskiego wina, to m.in.:

VdlT – Vino de la Tierra – wino regionalne

D.O. – Denominacion de Origen („Świadectwo pochodzenia”) – wino jakościowe spełniające wymogi danej apelacji

Vino de Pago – prestiżowa kategoria zarezerwowana dla pojedynczych, wyróżniających się winnic.

5. Embotellado Por Bodega Muriel – „Zabutelkowano przez Winnicę Muriel” – oznacza, że producent nie korzysta z usług pośredników przy rozlewie i butelkowaniu swego wina.

KONTRETYKIETA

Z kontretykiety jesteśmy w stanie wyczytać jeszcze bardziej szczegółowe informacje odnośnie winifikacji naszego wina. Przyglądając się treści od góry, możemy wyczytać:

- wino powstało w 85% z winogron Tempranillo, a w 15% z Garnacha. Jeśli nie znajdziemy informacji o użytych szczepach, możemy z dużą prawdopodobieństwem założyć, że mamy w ręce Tempranillo (lub kupaż z dominującym tym właśnie szczepem). - „Seleccion de racimos y granos en mesa” – ręczna selekcja gron

- „12 meses en barrica de robla frances y americano” – hiszpańska precyzja, o której wspominaliśmy. 12 miesięcy wino spędziło w beczkach z dębu francuskiego oraz amerykańskiego. Zdarza się, że producent podaje także procentowe dane odnośnie czasu leżakowania w różnych rodzajach beczek, a także, czy beczki były nowe czy używane.

Na samym dole widzimy naklejkę z symbolem oraz hologramem apelacji DOCa Rioja – jej brak niech pobudzi naszą czujność – możemy mieć do czynienia z podrobioną butelką. „Cosecha” oznacza zbiór - podana przy niej liczba to rok zbioru winogron.

==
Wolicie młode, owocowe wina, czy solidnie potraktowane dębową beczką? 100% tempranillo, czy z domieszką Garnachy? Szukacie słodkiej wanilii od dębu amerykańskiego, czy przyprawowości francuskiego? Teraz już wiecie, gdzie szukać wskazówek, które wino z Riojy może spełnić wasze oczekiwania. Salud!

Autor: Iwo Świerblewski