Alzacja - francuski skarb świata z niemieckim sznytem
Alzacja to niezwykle ciekawy obszar na winiarskiej mapie Francji, zlokalizowany na granicy z sąsiednimi Niemcami, a także północno-zachodnią częścią Szwajcarii i ciągnący się od północy na południe wzdłuż Renu i pasma gór Wogezów. Jej położenie geograficzne odegrało niebagatelną rolę w historii tego regionu, gdy Alzacja przechodziła z rąk do rąk sąsiadujących ze sobą państw. Przez znaczną część swojej historii region był częścią Niemiec i nazywany był wówczas Elsass. Jednak ze względu na silne poczucie jedności i przywiązania mieszkańców do swojej własnej kultury, regionu nie można z perspektywy czasu nazwać bardziej francuskim lub bardziej niemieckim.
Alzacja zawsze pozostawała po prostu dumnie alzacka w swoim własnym i niezwykle urokliwym jestestwie. Nie sposób jednak nie zauważyć, że wpływy zarówno Francji, jak i Niemiec są uzupełnieniem jej autonomicznych fundamentów, co znajduje z kolei pełne odzwierciedlenie w pochodzących z tego regionu winach. Dowód?
Piękne, wysokie i zwężające się ku górze butelki z zielonego szkła, które znane są powszechnie jako butelki reńskie i są charakterystyczne dla win niemieckich. W Alzacji nie bez powodu dominuje też riesling. Jednak tutaj, inaczej niż w Niemczech, w myśl alzackiej filozofii winiarskiej producenci zwykli fermentować cały cukier zawarty w winogronach, w wyniku czego otrzymują oni wytrawne, dobrze zbudowane wina, o wyraźnie innej strukturze niż wiele z ich niemieckich odpowiedników. Podobnie zaś jak w Niemczech Alzatczycy świadomie unikają nowych beczek, a także łagodzącej aromaty fermentacji jabłkowo-mlekowej, woląc przy tym zachować bezpośrednie, owocowe aromaty każdej z odmian winorośli.
 |
 |
|
Przykład butelki reńskiej - na zdjęciu Gewürztraminer Grand Cru Steinert z winnicy Zink |
Mapa prezentująca Alzację z podziałem na subregiony-Górny Ren (Haut-Rhin) i Dolny Ren (Bas-Rhin) Źródło: DalGobboM¿!i? / CC BY-SA |
Klimat
Alzacja znajduje się pod “płaszczykiem” przeciwdeszczowym gór Wogezów, które chronią region przed wpływami wiatrów atlantyckich. Średnie roczne opady nie przekraczają 500 mm, co czyni ten region drugim najsuchszym miejscem we Francji. Alzackie lato jest gorące, z kolei zima długa i sroga. W tym dysonansie swoją rolę odgrywa również jesień, która w tym regionie zazwyczaj jest sucha, czym sprzyja przedłużonemu dojrzewaniu winogron na krzakach. Największe zagrożenia dla upraw stanowią wiosenne przymrozki i letnie gradobicia, którym towarzyszą burze.
Co rośnie w Alzacji? - szczepy
Cechą wyróżniającą Alzację na tle reszty Francji jest fakt, że w tym regionie produkuje się niemal wyłącznie wina jednoodmianowe.
źródło: https://winefolly.com/
Riesling - najbardziej szanowana odmiana winorośli w tym regionie. Alzackie Rieslingi są surowe, często “twarde” w swej młodości, zdarza się, że czasem przez zaczynających swoją przygodę z winem odbierane jako zbyt surowe. To wino najdoskonalej ze wszystkich rosnących w tym regionie odmian winorośli oddaje niepowtarzalność alzackiego terroir. Nawet jeśli aromatycznie zbliżony do niemieckiego rieslinga, to będzie jednak wydawać się ostrzejszy, bogatszy i uzbrojony w wyższy alkohol, niż jego koledzy po drugiej stronie Renu. Młody może odznaczać się aromatami obfitymi w mineralność, nuty jabłek, cytrusów, owoców pestkowych takich jak np. brzoskwinia i miodu. Starsze roczniki mogą zaskoczyć degustujących aromatami petrolowymi, naftowymi, z przyjemnym długim finiszem, ciągniętym przez wysublimowaną wysoką kwasowość.
Gewürztraminer - od niego warto zacząć swoją przygodę z Alzacją. Dobrze zbudowane, niemalże oleiste, o niepowtarzalnym zapachu, nasuwającym skojarzenia orientalnego stoiska z perfumami i kadzidełkami, co sprawia, że wydawać się może ono znacznie słodsze niż w istocie jest. Niższa kwasowość pomaga w podbijaniu wyżej wymienionej słodyczy. Jak każdy szczep i ten ma swoich oddanych amatorów, którzy uwielbiają towarzyszące mu aromaty liczi, czy kwiatów róży. Co ciekawe bogate i skoncentrowane egzemplarze potrafią rozwinąć nuty zapachowe podobne do słoniny, czy wędzonego bekonu. To białe wino idealnie paruje się z obfitymi w przyprawy daniami kuchni azjatyckiej.
Pinot Gris - zwany również tokay d’alsce, co spowodowało skargi ze strony winiarzy z Węgier, bowiem mylone było często i zupełnie niesłusznie z ich słodkim tokajem. Alzackie Pinot Gris (Pinot Grigio) to wino wytrawne, dobrze zbudowane, z aromatami gruszki, owoców pestkowych i cytrusów. Nie jest to zazwyczaj szczep szczególnie aromatyczny jednak wyróżniać się może przydymionym, egzotycznym smakiem. Pinot Gris daje również wyjątkowo dobre wina z późnych zbiorów (vendange tardive).
Te trzy winogrona będą podstawą win uprawianych w najlepiej położonych winnicach alzacji, czyli 51 występujących tam Grand Cru.
W jednej Grand Cru dozwolony jest jeszcze:
Muscat – czyli inaczej muscat d’alsace, to jeden z najbardziej znanych stylów tego rejonu. Zazwyczaj jest to mieszanka odmian muscat ottonel i muscat blanc à petits grains. To bardzo delikatne wino, o kwiatowych aromatach, o niskim poziomie alkoholu i wysokim poziomie cukru. Nie posiada potencjału do starzenia i produkuje się je w niewielkich ilościach.
A w jednej:
Sylvaner - dużo trudniejszy do docenienia szczep. Sylvaner może wydawać się dość chudy w ustach i potrzebuje dobrego siedliska, by dojrzeć w pełni. Dobre egzemplarze mogą zoferować świeże i orzeźwiające aromaty cytrusów i białych kwiatów, niejednokrotnie podbitych delikatną goryczą.
Dość popularny i często używany, szczególnie w winach musujących jest:
Pinot Blanc - odmiana alzacka, nazywana również klevner. Daje okrągłe wino zawierające w sobie aromaty dojrzałych jabłek i gruszek, jednak nie jest to wino tak wyraźne jak riesling, czy tak dobrze zbudowane jak gewürztraminer, czy pinot gris. Często w wersji musującej jest mieszane z auxerrois, a nawet nim zastępowane i co ciekawe winiarz nie musi tego ujawniać na etykiecie. Ten proceder w pełni legalnie i zgodnie z obowiązującymi zasadami ma miejsce w blisko 100 apelacjach AOP w Alzacji, gdzie 100% auxerrois jest etykietowane jako pinot blanc.
Ważnym szczepem, który trzeba jeszcze wymienić jest:
Pinot Noir – to alzacki wkład w świat win czerwonych. W większości przypadków, nie licząc tych pochodzących z najgorętszych roczników kolor tego wina stoi na wyraźnym rozstaju pomiędzy delikatną i przejrzystą czerwienią, a jej różowym odcieniem. Alzacki Pinot Noir to przede wszystkim aromaty niedojrzałych jeszcze czerwonych owoców i przyjemnej kwasowości. Pinot Noir stanowi zaledwie kilka procent upraw w regionie.
System etykietowania w Alzacji - czyli, co jest czym?
AOP Alsace - Apellacion d’Origine Protégée Alsace - podstawowe oznaczenie apelacji kontrolowanego pochodzenia, w której skład wchodzą Alsace AOP, Crėmant d’Alsace AOP i Grand Cru AOP.
Grand Cru - jedna z ponad pięćdziesięciu jeden najlepszych parcel. Etykieta ma wskazywać na wyjątkowość miejsca, gdzie dojrzewała winorośl. Znaczenie mają przede wszystkim lokalizacja, warunki dla uprawy i jakość pozyskiwanych win.
Vendange Tardive (VT) - oznacza wina pozyskane z późnego winobrania. Winogrona można zbierać dopiero w momencie, gdy osiągną pewien minimalny poziom dojrzałości i zostanie wydane oficjalne pozwolenie. Kłopot z tymi winami polega na tym, że mogą być one zarówno wytrawne, jak i na prawdę słodkie, a mimo to na etykiecie nie znajdziemy żadnej informacji na ten temat. Te wina mają duży potencjał starzenia.
Sélection des grains nobles (SGN) - oznacza wino zrobione z bardzo dojrzałych winogron, często zaatakowanych, przynajmniej w części działaniem szlachetnej pleśni - botrytis cinerea. Grona pod wpływem botrytis zaczynają tracić wodę poprzez niewielkie pęknięcia w skórce, wskutek czego zaczynają przysychać, koncentrując jednocześnie cukier i aromaty. To bardzo interesujący sposób na pozyskiwanie win słodkich, które również potrafią się pięknie starzeć.
Ciekawostki
Crémant d’Alsace
To wytrawne białe wino musujące produkowane w tym regionie i uzyskiwane przy użyciu tej samej metody co w Szampanii, czyli metody tradycyjnej. Może być bardzo orzeźwiające i potrafi dojrzewać przez parę lat. Uznanie wśród miłośników “musiaków” zdobywa jednak głównie ze względu na swoją młodzieńczą żwawość niż strukturę. Alzacki Cremant powstaje najczęściej ze szczepu pinot blanc.
Gastronomia
Każdy kto będąc w Alzacji chciałby dobrać do kieliszka wina wyjątkowe jedzenie będzie miał spośród czego wybierać. Restauracje w tym regionie są najczęsciej w całej Francji odznaczane przez prestiżowy czerwony przewodnik Michelin. Liczba miejsc wyróżnionych gwiazdkami jest tak duża, że region ten ma w wyżej wymienionej książeczce swój osobny, powiększony dział. Łącznie w Alzacji gwiazdkowych restauracji jest aż 28, z czego 6 ma dwie gwiazdki. To przy powierzchni regionu – 40 razy mniejszego od Polski i liczącego 20 krotnie mniej mieszkańców, robi wrażenie. Dla porównania w Polsce mamy dwie restauracje, które mogą się pochwalić łącznie dwiema gwiazdkami - każda posiada po jednej. Patrząc jednak na rosnące standardy naszej krajowej gastronomii można liczyć, że ta ilość będzie sukcesywnie rosnąć. Trzymam kciuki!
Autor tekstu: Jan Knąber
