Hiszpania
Jeśli zapytacie swoich znajomych, z jakiego kraju wina najchętniej wybierają, zapewne często usłyszycie odpowiedź – z Hiszpanii. Trudno się dziwić – hiszpańskie butelki to nasi dobrze znani, codzienni „amigos”, dostępni w zasadzie w każdej półce cenowej, wina przyjazne, soczyste, w których aż czuć ciepło iberyjskiego słońca.
Hiszpania jest krajem o czytelnym i precyzyjnym systemie oznaczania typów swych win, regionów i apelacji – jego szczegóły możecie poznać w naszym artykule Jak czytać etykiety – cz. 1. – Rioja. Często słyszy się też o hiszpańskim stylu wina, mając na myśli wina solidnie potraktowane dębową beczką. Nieżyczliwi mogą wręcz stwierdzić, że winiarska Hiszpania jest… nudna. Czy mają rację?
Nic bardziej mylnego.
Hiszpania to bogactwo różnorodności smaków, stylów, endemicznych szczepów winogron, gleb, filozofii, historii i ludzi. To spotkanie tradycji z nowoczesnością. Producentów z wielopokoleniowymi tradycjami z awangardowymi modernistami. Winna eksploracja Hiszpanii może nam zająć długie godziny przy lekturze i kieliszku, my dziś chcemy Was zabrać w przyspieszoną podróż po najważniejszych hiszpańskich regionach winiarskich. W podróż przez trzy twarze Hiszpanii.
Część pierwsza - Rioja czerwona:
D.O.Ca Rioja – kiedy myślę o winie z Hiszpanii, pierwsze co staje przed oczami, to Rioja. Nazwa-symbol, ikona hiszpańskiego winiarstwa, najbardziej znana apelacja Hiszpanii, jeden z najbardziej znanych regionów winiarskich świata. Jedna z dwóch apelacji noszących prestiżowy tytuł Denominacion de Origen Calificada. Rządzi tu Tempranillo, z 81%-owym udziałem we wszystkich nasadzeniach winogron apelacji, oraz dębowa beczka, której użycie skrupulatnie opisywane jest na etykietach, ubrane w takie słowa jak Joven, Crianza czy Reserva (więcej w artykule).
D.O.Ca Rioja leży w północnej Hiszpanii, wzdłuż rzeki Ebro, na pograniczu prowincji La Rioja i Navarra i dzieli się na 3 strefy – Rioja Alta, Rioja Alavesa i Rioja Oriental. Od 2019r stosuję się tu również klasyfikację win pod kątem miejsca pochodzenia, w której możemy wyróżnić:
DOCa Rioja – winogrona mogą pochodzić z całej apelacji
DOCa Rioja Vino de la Zona – winogrona pochodzą z określonej strefy (Alta, Alavesa, Oriental)
DOCa Rioja Vino del Muncipio – winogrona pochodzą z pojedynczej gminy
DOCa Rioja Vinedo Singular – winogrona pochodzą z pojedynczej, wyjątkowej parceli, a także spełniają szereg dodatkowych wymagań (odpowiedni wiek krzewów, wydajność z hektara, ręczne zbiory etc.)
Jak smakuje Rioja?
Młoda Rioja to wina świeże, soczyste, o umiarkowanym poziomie kwasowości i tanin, z wyraźną nutą wiśni i jagód. Wśród Rioj Joven (młodych) warto zwrócić uwagę na wina przechodzące dobrze znaną fanom Beaujolais macerację węglową – wina te są jeszcze bardziej owocowe, jeszcze łagodniejsze.
Dojrzała Rioja, solidnie potraktowana zarówno dębową beczką, jak i czasem spędzonym w butelce, to harmonia aromatów przetworzonych owoców, wanilii, kawy, czekolady, skóry, przypraw… Ich proporcja zależy od długości starzenia i stylu producenta. Możemy tu znaleźć zarówno mocno dębowe, waniliowe Crianzy, jak i eleganckie, nowoczesne Reservy, które mimo długiego dojrzewania zachowują wyraźną owocowość, jak Reserva z winnicy Vallobera.
Mimo, że najbardziej znane, najwybitniejsze Riojy to wina czerwone, znajdziemy tu również znakomite wina białe – głównie ze szczepu Viura, często dojrzewające w dębowych beczkach i butelkach – potrafią być to genialne wina, pełne aromatów miodu, masła i dojrzałych cytrusów.
Ribera del Duero.
Ribera del Duero to szeroka na ponad 100km apelacja, leżąca wzdłuż rzeki Duero, na południowy zachód od Riojy. Zimy są tu surowe, a lata upalne, co nie pozostaje bez wpływu na charakter winogron Tinta del Pais. Bo jeśli Rioję nazwaliśmy „Królestwem Tempranillo”, to jak nazwać Riberę, która dopiero od kilku miesięcy dopuszcza w ogóle produkcję win białych, a Tinta del Pais (jak zwą tu Tempranillo) stanowi tu ponad 90% upraw, a czerwone wino DO Ribera del Duero musi zawierać go co najmniej 75%?
Aż do lat 80-tych XXw. Ribera del Duero pozostawała w cieniu winnego świata, mimo działalności na swym terenie znakomitej bodegi, obecnie jednej z najbardziej rozpoznawalnych winnic świata - Vega Sicilia. Przełom nadszedł dopiero, gdy Alejandro Fernandez, przedsiębiorca z gminy Pesquera, rozpoczął produkcję wysokiej jakości win z lokalnej odmiany Tempranillo, a w 1982 r. przyczynił się do przyznania Riberze del Duero statusu Denominacion de Origen.
Jak smakuje Ribera del Duero?
Dzięki klimatowi regionu – surowym zimom i gorącym latom – winogrona mają grubszą skórkę od winogron np. z Riojy, więcej tanin, żywszą kwasowość, a także najlepsze egzemplarze cechują się doskonałą koncentracją owocu i ogromnym potencjałem starzenia. Winiarze hojnie często traktują je dębową beczką, choć obecnie co raz częściej nowoczesne bodegi chcą odchodzić od stereotypu „gęstej i potężnej” Ribery, wypuszczając wina bardziej finezyjne, eleganckie i owocowe, gdzie beczka jest tylko przyprawą, a nie bohaterem pierwszoplanowym. Takim winem jest Zumaya od Bodega. Finca el Carpio.
Katalonia
źródło: www.winefolly.com
Katalonia w ostatnich latach to nazwa, która elektryzuje fanów wina. Gdy zaznajomią się już z gęstymi, eleganckimi, długowiecznymi Riojami i Riberami del Duero, ich oczy często zaczynają się zwracać właśnie ku północno-wschodniemu krańcowi Hiszpanii. Tutaj bowiem filozofia wina jest nieco odmienna.
Katalonia kulturowo leży gdzieś pomiędzy Hiszpanią i Francją, i nie inaczej jest z winem. Mówi się, że ich styl bliższy jest południowej Francji niż Hiszpanii, a i struktura nasadzeń winogron za tym przemawia – Tempranillo ma tu małe znaczenie, rządzi Garnacha, Carinyena, a także klasyczne odmiany francuskie – Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah. Winiarze, zamiast amerykańskie, częściej wybierają beczki, a jakże! Francuskie. Nie są one z resztą tak hojnie używane, a nazewnictwa Crianza/Reserva/Gran Reserva stosuje się rzadko.
Wybierając czerwone wino z Katalonii, warto zwrócić uwagę na dwa wyjątkowe regiony Katalonii:
Priorat i Montsant.
Górzysty Priorat, ze swym wyjątkowym mikroklimatem i słynną glebą licorella, jest drugą, oprócz Rioju, Denominacion de Origen Calificada w Hiszpanii. Odkryty na nowo pod koniec lat 80-tych przez grupę zapaleńców ze słynnym Rene Barbierem (twórcą słynnego Clos Mogador) na czele, odpłacił się z nawiązką odważnym winiarzom, którzy w tym, co odstraszało innych – niskim plonom ze starych krzewów posadzonych na trudnej glebie - zauważyli swoją szansę. Najlepsze wina z Prioratu są niesamowicie skoncentrowane, ale przy tym eleganckie i finezyjne, nietracące świeżości owocu, często z nutami mineralnymi.
Montsant, położony niżej na gliniastych i wapiennych glebach, otacza go niby pierścieniem. Wina z Montsant są podobne do tych z Prioratu, zwykle nie tak skoncentrowane, ale dobrze oddające filozofię katalońskiego za rozsądniejszą cenę.
Galicja
Galicja to region stosunkowo świeżo poznany przez światowych miłośników wina – do lat 80tych XX wieku produkowano je głównie na potrzeby lokalnej konsumpcji. A już czerwone wina galicyjskie, to prawdziwa awangarda w zasadzie po dziś dzień. Jeśli szukamy więc czerwonej Hiszpanii „inaczej”, nasze myśli kierują się właśnie do północno-zachodniego krańca kraju, a zwłaszcza do apelacji DO Ribeiro.
Ribeiro to, wg magazynu Wine Advocate, to region o najbardziej obiecującej przyszłości ze względu na potencjał winnic i różnorodność endemicznych odmian winorośli. A tych uprawia się tu sporo – Souson, Brancellao, Ferrol, Mencia – to nie są nazwy, które spotkamy na pierwszej z brzegu butelce hiszpańskiego wina. Jeśli dodamy do tego wilgotny, atlantycki klimat, oraz średnią temperaturę najgorętszego lipca porównywalną ze średnią roczną temperaturą południa Hiszpanii, możemy spodziewać się wina zgoła innego od klasycznej hiszpańskiej Crianzy. Aby dobrze zrozumieć różnicę klimatu, terroir i charakterystyki szczepów między Ribeiro a środkową Hiszpanią, warto spróbować beczkowany 12 miesięcy kupaż lokalnych odmian winogron Abadia de Gomariz.
Zapraszamy Was do dalszej eksploracji winnej Hiszpanii:
Autor: Iwo Świerblewski
